De onzichtbare signalen: vroege herkenning van ASS

Autisme wordt vaak pas laat herkend - soms pas op school, wanneer de sociale en communicatieve uitdagingen duidelijker worden. Maar de signalen zijn er vaak al veel eerder. Als therapeut zie ik regelmatig ouders die zeggen: "Ik wist dat er iets was, maar ik kon het niet benoemen."

Het goede nieuws? Hoe eerder je deze signalen herkent, hoe eerder je je kind kunt ondersteunen op een manier die bij hem past.

Vroege signalen (12-36 maanden)

Communicatie en sociale interactie:

• Beperkt oogcontact: Vooral tijdens voeding, verschonen of spel

• Geen wijzen: Rond 12 maanden wijzen de meeste kinderen naar interessante dingen om je aandacht te trekken

• Geen imitatie: Geen 'peek-a-boo', Igeen zwaaien, geen klappen

• Geen sociale glimlach: Weinig spontaan lachen naar bekende gezichten

• Naam niet herkennen: Reageert niet als je zijn naam roept (terwijl gehoor wel goed is)

Spel en gedrag:

• Beperkt gevarieerd spel: Bijvoorbeeld alleen maar blokjes op een rijtje zetten

• Intense focus op details: Uren kijken naar draaiende wieltjes

• Ongewone bewegingen: Handenfladderen, op en neer wippen, draaien

Signalen bij oudere kinderen (3-6 jaar)

Communicatie:

• Echolalie: Letterlijk herhalen wat je zegt in plaats van antwoorden

• Formele taal: Praten als een 'kleine volwassene'

• Letterlijk interpreteren: "Je bent een schatje" wordt verwarrend

• Eenrichtingsverkeer: Veel vertellen over eigen interesses, maar niet luisteren naar anderen

Sociale uitdagingen:

• Parallel spelen: Naast andere kinderen spelen, maar niet samen

• Moeite met vriendschappen: Wil wel vrienden, maar weet niet hoe

• Sociale regels: Begrijpt ongeschreven regels niet (te dichtbij staan, onderbreken)

Gedrag en routines:

• Rigiditeit: Grote moeite met veranderingen in planning

• Rituelen: Dezelfde route naar school, zelfde beker, zelfde volgorde

• Intense interesses: Alles weten over dinosaurussen, treinen, of een specifiek onderwerp

Zintuiglijke signalen (alle leeftijden)

Overgevoeligheid:

• Handen over oren bij stofzuiger, föhn, of drukke plekken

• Weigerachtig bij bepaalde kleding (labels, wol, strakke kleding)

• Extreem kieskeurig eten (alleen witte producten, geen gemengde texturen)

• Vermijden van vuile handen, verf, klei

Ondergevoeligheid:

• Zoeken naar stevige knuffels, druk

• Niet merken dat ze pijn hebben

• Heel hard praten of juist fluisteren

• Zoeken naar beweging: wippen, draaien, rennen

Belangrijke nuances

Niet alle signalen hoeven aanwezig te zijn. ASS is een spectrum, elk kind is anders. Sommige kinderen hebben vooral moeite met sociale interactie, anderen vooral met zintuiglijke prikkels.

Meisjes worden vaak later herkend omdat zij hun uitdagingen beter kunnen 'maskeren' of omdat hun interesses (paarden, poppen) minder opvallen dan die van jongens.

Ontwikkeling kan golvend verlopen. Sommige kinderen lijken achteruit te gaan in hun ontwikkeling rond 18-24 maanden, vooral in taal en sociale vaardigheden.

Wat te doen bij herkenning?

1. Documenteer wat je ziet: Noteer concrete voorbeelden van gedrag

   
   

2. Bespreek je zorgen: Met de huisarts, consultatiebureau of school

   
   

3. Vertrouw op je gevoel: Jij kent je kind het beste

   
   

4. Zoek geen diagnose online: Maar wel informatie om beter te begrijpen

   
   

Onthoud

"Vroege herkenning betekent vroege ondersteuning: en dat maakt echt het verschil."

Het gaat er niet om je kind in een hokje te plaatsen, maar om te begrijpen hoe zijn unieke brein werkt, zodat je hem de beste ondersteuning kunt bieden.

In de volgende blog ontdekken we waarom ASS een 'spectrum' wordt genoemd en hoe verschillend dit kan uitpakken.